Wetsuit mi Drysuit mi, hangisini tercih etmeli?

 

Hava soğuk olduğunda, su sıcaklığı da aşağılardaysa, kayak için giydiğiniz giysileriniz, üşümek, soğuk şokuna dayanamamak ve sonuçta hipotermiye girmek arasındaki farklar kadar değişken durumlara sebep olabileceği  anlamına gelir. Temelde bir kayakçı, uzun mesafeler yüzdükten sonra bile kano/kayak faaliyetine devam edebilecek şekilde giyinmelidir. Bunun anlamı, su soğuksa wetsuit (ıslak elbise) ya da drysuit (kuru elbise) giyilmesi gerektiğidir.

Soğuk Su Tanımı
Amerikan Kano Derneği’ne göre, soğuk su şartlarının tanımı, 16 °C’nin altındaki sıcaklıklardaki tüm sular ya da hava ve su sıcaklığı değerleri toplamının 49 °C altında (aslında 31°C, lütfen aşağıdaki Muhittin’in yorumuna bakınız) olduğu hava şartlarıdır. Belirtilen hava şartlarının altındaki derecelerde kayakçıların birtakım kıyafetler giymesi gerekir, çünkü hesapta olmayan bir yüzme aktivitesi çabucak ölümle sonuçlanabilir.

Belirtilen hava şartlarının altında kıyafet anlamında korunmasızsanız sizin için geçerli iki kural söyleyebiliriz.  İlki 5-50-50 kuralı, ikincisiyse 1-10-1 kuralı. İlk kuralda, 5 dakika boyunca; 50 °F (10 °C) sıcaklıkta; 50 yarda (45 mt) mesafeyi yüzen bir kişinin hayatta kalma şansı %50’dir. İkinci kuralda ise, korunmasız bir yüzücü suda 1 dakika içinde soğuk şokuna girer; 10 dakika içinde vücut fonksiyonlarını yerine getiremez; 1 saatin ardından hipotermiye yenik düşer, tabi bu süre içinde boğulmadığını varsayarsak.

Can Kurtarma Topluluğu Gerçekleri
Cold Water Boot Camp’ten elde edilen istatistiklere göre, neredeyse yıl boyu soğuk sulara sahip olan Kanada’da, 2004 yılında denizcilikle uğraşan 130 kişi hayatını kaybetti.

Bunların:
%94’ü soğuk sulardaydı.

• %60’ı su sıcaklığı 10 °C altında boğularak öldü.
• %34’ü su sıcaklığı 10 °C ile 20 °C arasındaki sularda boğularak öldü.

%86’sı can yeleği giymiyordu.

• Yalnızca %12’si can yeleğini düzgün giyiyordu.
• %2’si can yeleğini yanlış giyiyordu.

Çoğu, kıyıya ya da güvenli bir noktaya yüzme mesafesi içindeydi.

• %43’ü güvenli bir noktaya (kıyı, tekne, iskele vb.)  2 mt’den az bir uzaklıktaydı.
• %66’sı güvenli bir noktaya (kıyı, tekne, iskele vb.)  15 mt’den az bir uzaklıktaydı.

%74’ü, tekne battığında ya da kişi suya atladığında, suda hayatını kaybetti.

• %26’sı suya düşmüş ya da atlamıştı.
• %48’i tekne alabora olduğunda içindeydi.

Hakkında bilgi sahibi olduğumuz kişilerin bilgilerine göre, yüzme bilenlerin yüzdesi yüzme bilmeyenlerin yüzdesinden daha fazladır.

• Yüzme bilmeyen = %29
• Az bilen = %15
• Ortalama bilen = %12
• İyi bilen = %10
• Hakkında bilgi sahibi olunamayan = %34

Bu bilgilerden de anlaşılacağı gibi, yüzme beceriniz ve kıyıya olan mesafeniz hayatta kalmanızı garanti etmez. Fakat bulunduğunuz suya uygun giyinmek ve can yeleği giymiş olmak hayatta kalma şansınızı artırır. Her zaman can yeleği giyin !

Soğuk Suda Giyim
Diğer tüm doğa sporlarında olduğu gibi, kayakta katmanlı giyim vücut ısınızı dengeleme özelliği gösterir. Katmanlı giyim, vücudunuzdan teri ve nemi çabucak uzaklaştırarak (neopren elbiseler farklı çalışır), kuru kalmanızı sağlayarak ısınızı koruma prensibi üstüne kuruludur. Katmanlı giyimde bulunulan sıcaklığa uygun olarak üstünüzdekileri çıkarabilir ya da giyebilirsiniz.

Katmanlı giyimi üç başlığa ayırabiliriz:
İç Katman: Sentetik ya da yün karışımlı malzemeler kullanılır ve bu malzemelerin ortak özelliği vücudunuzdan teri emerek dışarı atılmasını sağlayarak kuru kalmanıza yardımcı olmasıdır. Islak elbiseler (dalgıç elbisesi olarak da bilinir) kullandığınızda iç katmana gerek kalmaz, çünkü ıslak elbiseler direkt teninize temas ettiğinde daha iyi çalışırlar.
Ara Katman: Bünyesinde su tutmayan, kolay kuruyabilen giysilerdir, mesela polar gibi. Giydiğiniz polar katmanı sayısı ya da kalınlığı şartlara göre değişir.
Dış Katman: sizi rüzgar ve su şartlarından yalıtan katmanlardır. Mesela kuru elbiseler dış katmandır.

Islak Şartlar İçin Giyim
Islak şartlar için giyinmek, adı üstünde, hava sıcaklığından ziyade su sıcaklığını baz alarak giyinmek anlamına gelir. Su sıcaklığı çok daha önemlidir, çünkü soğuk su tüm vücudunuzu sararak sıcaklığın çok daha hızlı şekilde transferine neden olur. Bu sebeple kayakçı için su şartları çok daha fazla risk içerir. Mesela su sıcaklığının 10 °C, hava sıcaklığınınsa 27 °C olduğu bir durumda, kayakçı, uzun bir yüzme durumu için yeterli izolasyona sahip kıyafetler ve kuru elbise giyebilir.

 

Islak Elbise (Wetsuit) Tanımı
Wetsuitler (dalgıç elbisesi olarak da bilinir), neopren malzemeden yapılmıştır ve elbiseyle insan vücudu arasında ince bir tabaka su bırakır. Arada kalan bu ince tabaka suyun vücut tarafından ısıtılması ve içerde hapsedilmesi prensibiyle de ısı yalıtımı sağlar. Neopren malzeme ne kadar kalın olursa ısı yalıtımı o kadar iyi olacak fakat hareket kabiliyetini de o derece azaltacaktır. Full-body elbiselerde iki farklı özellik kriteri vardır, mesela 4/3 ya da 3/2 gibi. İlki elbisenin torso kısmının kalınlık oranını, ikincisi ise kol ve bacak uzantılarındaki kalınlık oranını ifade eder. Daha fazla detay için burayı inceleyebilirsiniz.

Kayakta kullanılan ıslak elbiseler genelde kolsuzdur, mesela NRS Ultra John modeli gibi. Kolsuz olmasının avantajı, kol hareketlerini engellememesidir. Dezavantajıysa, soğuk sularda yeterli olmayıp kollardan içeri soğuk su girmesine neden olabilir. Full-body elbiseler, XCEL’in Infinity Full Wetsuit modelinde olduğu gibi, suyu daha iyi hapsedip daha iyi izolasyon sağlar fakat kolları hareketi biraz kısıtlar. Kayakta full-body elbiselerin kullanımıyla ilgili Keith Wikle’ın yazısını buradan okuyabilirsiniz.

Kuru Elbise (Drysuit) Tanımı
Kuru elbiseler, hem kullanılan materyalin su geçirmez oluşu, hem de boyun, bel ve çoğunlukla bileklerdeki su geçirmez contalarla vücudunuzdan suyu uzak tutacak elbiselerdir. Bel, boyun ve bilekteki contalar vücudunuzu sıkıca sararak suyun içeri sızmasını engeller. Çoğu contalar latekstir, bu sebeple bu tip elbiseleri kullanmadan önce latekse alerjiniz olup olmadığını öğrenmelisiniz. Aksi taktirde denizdeyken sonuçları hoş olmayabilir.

Kuru elbise bir dış katmandır, tek başına ısı yalıtım özelliği yoktur. Sıcak kalmak için iç katman ya da ara katman giysiler giymelisiniz. Kuru elbiseler genelde ıslak elbiselerden daha pahalıdır. Kaliteli bir kuru elbise, mesela Kokatat’ın Meridian modeli, $600 – $1100 arasında fiyatlara satılırken, ıslak elbiseler $100 – $400 gibi fiyatlara satılır. Çoğu kayakçı contalara alıştıktan sonra kuru elbiseyi çok daha konforlu bulmaktadır.

21 °C Su Sıcaklığı İçin Giyim
Bu su sıcaklığı seviyelerinde ne ıslak elbise, ne de kuru elbise gibi özel bir şey giymek gerekmez. Sadece hava sıcaklığı 10 °C’lere düşerse ihtiyacınız olabilir. Sentetik malzemeden uzun kollu tişörtler giyebilirsiniz, havanın bozması ihtimaline karşı drytop da (kuru üstlük) yanınızda hazırda tutmanız iyi olabilir.

10 °C – 21 °C Arası Su Sıcaklığı İçin Giyim
Bu sıcaklıklarda, bahçıvan tip, kolsuz ıslak elbiseler oldukça konforludur. Eğer hava sıcaklığı düşükse, üstünüze kuru elbise giyebilir ya da full-body ıslak elbise tercih edebilirsiniz. Islak elbiseden ziyade, drytop (kuru üstlük) tercih edebilirsiniz. İçinize giyebileceğiniz farklı tip ara katmanları kuru çantanızda taşıyarak hava değişimlerine göre değişiklik yapma şansınız olabilir. Eğer hava da sıcaksa, kuru elbise giymek biraz bunaltıcı olabilir, özellikle altınıza giymeniz gereken iç katmanları da düşünecek olursak biraz fazla gelebilir. Düşük hava sıcaklıklarında kuru elbise çok iyi iş görür, özellikle değişen hava şartlarına göre farklı kombinasyonlar yapabileceğiniz iç ve ara katmanlarla.

7 °C – 13 °C Arası Su Sıcaklığı İçin Giyim
Bu sıcaklık değerlerinde şartlar biraz daha zorlaşır. Full-body, 4/3 ıslak elbise ya da kuru elbise kullanılması gerekir. Islak elbiseyle birlikte, iç katmanla desteklediğiniz kuru üstlükler kullanabilirsiniz. Kuru elbiseleri de iç katman ve ara katmanlarla destekleyerek kullanmanız gerekir. Eğer suya düşerseniz, ara katmanlarınız yetersizse çabucak üşürsünüz. Ayrıca bu sıcaklıklarda, elleriniz, başınız ve ayaklarınızın korunması için de gerekli aksesuarları giymelisiniz (neopren eldiven, patik ve başlık). Kışın kullanabileceğiniz birçok malzeme bu seviye sularda kullanılabilecek türdendir.

7 °C’nin Altındaki Su Sıcaklıkları İçin Giyim
Bu sıcaklıkta iç katman ve çoklu ara katman giyerek desteklediğiniz kuru elbiseler, ellerinizi, başınızı ve ayaklarınızı korumak için kışlık ekipmanlar giymelisiniz. Ayrıca “winter kayaking” isimli yazıyı da okumanızı tavsiye ederim. Bu malzemeleri kullanmak için mevsimin kış olmasına gerek yoktur, su sıcaklığı 7 °C’nin altında olduğu şartlar için bu kurallar geçerli. Soğuk şoku oldukça muhtemel bir ihtimaldir. Korunmak için dalış başlığı giyebilirsiniz.

Kişisel olarak, 7 °C sıcaklık civarında rehberlik ya da eğitmenlik yaptım. Bir kişi suya düştüğünde fazlaca panik yaşandığını sıkça gördüm. Soğuk şokunu gördüm, insanların çabucak yenik düştüğünü gördüm. Kayağından dışarı almam gerektiği halde, yaşadığı panikten ötürü eteğini açamayan kişiler gördüm. Ara katmanlarla birlikte giyilen kuru elbiselere rağmen soğuk su, vücuttaki ısı enerjisini çabucak emer. Çok çabuk öldürür. Sizi sıcak tutacak elbiseler giyin ve devrilme anında size nasıl yardım edeceğini bilen arkadaşlarınızla birlikte kürek çekin.

 

Bu makalenin, yazım hakları Bryan Hansel’e ait olup, izinle Volkan Kaya tarafından çevrilip yayınlanmıştır. Orjinal Kaynak: Paddlinglight: Wetsuit vs. Drysuits for Paddling